HomeDarmowe materiały
30 grudnia, 2024

Nowomowa. Rok 1984 - opracowanie pytania jawnego na maturę ustną

Przeczytasz w 5 min
Opracowanie pytania jawnego na maturę ustną z języka polskiego dot. nowomowy na podstawie powieści Rok 1984 George’a Orwella.

Nowomowa jako sposób na ograniczenie wolności człowieka. Omów zagadnienie na podstawie utworu Rok 1984 George’a Orwella. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst.

Wstęp

Nowomowa, czyli zredukowana, zmutowana forma języka, zaprojektowana przez rządzących, ma na celu całkowite podporządkowanie jednostki władzy, eliminując wszelkie możliwości krytycznego myślenia i buntu. Jest to więc język, który służy manipulowaniu ludźmi i ich poglądami. Nowomowa to jedno z najbardziej podstępnych narzędzi, jakimi posługuje się propaganda systemów totalitarnych, by kontrolować obywateli w celu utrzymania władzy za wszelką cenę.

Teza: Manipulacja językowa ogranicza wolność człowieka.

Rozwinięcie

Nowomowa (ang. newspeak) to pojęcie wprowadzone przez Geogrea Orwella w powieści Rok 1984. Nazywano tak język stworzony przez Partię na potrzeby mieszkańców Oceanii. Podstawową zasadą nowomowy jest dowolność znaczeń, a kluczowym elementem tego języka jest eliminacja słów, które mogłyby wyrażać niezadowolenie, sprzeciw, czy niezależne myślenie. Słowa takie jak wolność, prawda, czy sprawiedliwość zostają usunięte lub zniekształcone, tak aby uniemożliwić formułowanie myśli przeciwko Partii. Partia chciała w ten sposób wyeliminować możliwość myślozbrodni – czyli postrzegania świata przez obywateli Oceanii w sposób niezgodny z linią polityczną Partii, na czele której stał Wielki Brat. 

Sztucznie kreowany zdeformowany język obejmuje wszystkie dziedziny życia w Orwellowskim świecie. Słownictwo zostało tak ukształtowane, że pozwalało na wyrażenie jedynie tego, co lojalny członek Partii myśleć i mówić powinien. Słowa, za pomocą których można by głosić treści niepożądane i nieprawomyślne, były eliminowane i znikały ze słownika. Rzeczowniki takie jak: honor, sprawiedliwość, wiedza, religia po prostu usunięto jako te, które określają nieistniejące pojęcia. Urzędnicy dbający o poprawność językową nowomowy redukowali również inne słowa, głównie przymiotniki, których używanie łączy się z nazywaniem emocji. Stąd takie twory jak: „plusdobry”, „dwaplus dobry”, ewentualnie „bezdobry”. Tak ukształtowany system sprawiał, że język stawał się bardzo prymitywny – a to miało przekładać się na kształtowanie umysłów i mentalności obywateli. Obłuda rządzącego systemu przejawiała się również w nazwach nadawanych poszczególnym ministerstwom:

  • Ministerstwo Miłości - jego dziedziną jest stosowanie przemocy, tortur zapewniających utrzymanie społeczeństwa w absolutnym posłuszeństwie.
  • Ministerstwo Prawdy - zajmuje się fałszowaniem rzeczywistości, zmienianiem przeszłości dla potrzeb Partii.
  • Ministerstwo Obfitości – pilnuje, by racje żywnościowe zawsze znajdowały się na granicy racji głodowych, dokonując ich nieustannego zmniejszania.
  • Ministerstwo Pokoju - prowadzi nieustannie trwającą wojnę.

Wizja przedstawiona przez Orwella w Roku 1984 jest przestrogą przed tym, jak niebezpieczna może być manipulacja językiem. Nowomowa nie tylko niszczy zdolność do wyrażania wolnych myśli, ale także ogranicza samo myślenie, zamykając jednostkę w więzieniu stworzonym przez język.

Kontekst

Język nowomowy był narzędziem manipulacji i zafałszowania rzeczywistości również w okresie PRL-u i służył do kształtowania myślenia społeczeństwa oraz utrzymywania kontroli nad jego świadomością. Zafałszowania rzeczywistości dokonywano za pomocą zwrotów, które nie nazywały wprost zjawisk, ale ukrywały prawdę i narzucały jedyny słuszny sposób myślenia. Wszystkie nieprzyjazne państwu działania lub osoby były określane jako wrogowie ludu, natomiast wszelkie działania partii były opisywane jako najlepsze – władza była ludowa, sprawiedliwa i postępowa, a jej decyzje miały zawsze na celu dobrobyt narodu i pokój na świecie. Slogany takie jak „Cały naród buduje swoją stolicę”, „Pomożecie? Pomożemy!”, czy „Niech żyje przyjaźń polsko-radziecka!” były wszechobecne i miały na celu zjednoczenie społeczeństwa wokół idei socjalizmu.

Nowomowa PRL-u nie ograniczała się tylko do polityki, ale przenikała również do życia codziennego. W języku potocznym pojawiały się wyrażenia zaczerpnięte z propagandy, które miały wpływać na sposób myślenia i zachowania obywateli. W ten sposób nowomowa wpływała na kształtowanie świadomości społecznej, redukując zdolność do krytycznego myślenia i prowadząc do akceptacji narzuconego porządku.

Więcej informacji o kontekstach na maturze z języka polskiego znajdziesz TUTAJ

Podsumowanie

Podsumowując, manipulowanie językiem zawsze ogranicza wolność człowieka. Jest to jedno z najbardziej przerażających narzędzi kontroli, jakie kiedykolwiek zostały opisane w literaturze i stanowi ostrzeżenie przed tym, do czego może prowadzić nieograniczona władza nad językiem i umysłami ludzi.

Subskrybuj maturalne notatki!

Notatki wysyłamy w każdy poniedziałek o 21:00. ZA FREE !

Ogarnij przed maturą

wszystkie materiały

Gotowy, aby podkręcić swój maturalny wynik?

Stresuj się mniej i osiągnij wyższy wynik na maturze.
Popraw maturalny wynik

Potrzebujesz pomocy?

Pracujemy od poniedziałku do piątku, od 10:00 do 17:00.
cartmichourglassarrow-right