Pytanie jawne 32: Jaką rolę w relacjach międzyludzkich odgrywają majątek i pochodzenie?

Pytanie jawne 32. Jaką rolę w relacjach międzyludzkich odgrywają majątek i pochodzenie? Omów zagadnienie na podstawie Lalki Bolesława Prusa. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

Wstęp i teza

Majątek i pochodzenie niejednokrotnie decydują o społecznym statusie, relacjach międzyludzkich i o losach człowieka. Dla niektórych zamożność jest głównym celem życiowym, inni wykorzystują ją do kreowania wizerunku i podniesienia swojego statusu społecznego, a dla jeszcze innych jest jedynie narzędziem do realizacji życiowych celów.

Rozwinięcie w odniesieniu do wskazanej w temacie lektury obowiązkowej

W powieści Lalka Bolesława Prusa majątek oraz pochodzenie społeczne są istotnym wątkiem, wpływającym na życie bohaterów oraz ich wzajemne relacje. 

Stanisław Wokulski wywodził się ze zubożałej szlachty, co oznaczało trudny start i ograniczone możliwości awansu społecznego. Dzięki pracy, wytrwałości i umiejętności wykorzystywania okazji zdobył znaczny majątek. Jednak mimo ponadprzeciętnej zamożności, wciąż odczuwał skutki „niższego urodzenia” i niektóre drzwi wciąż pozostawały dla niego zamknięte. Wokulski szukał akceptacji i uznania w wyższych sferach społecznych, starał się również zdobyć przychylność Izabeli Łęckiej, wywodzącej się z rodziny arystokratów. Obie te próby skończyły się niepowodzeniem. Zamożność Wokulskiego okazała się niewystarczająca, by zdobyć akceptację i szacunek arystokracji. Nie pomogły mu również w zdobyciu względów wybranki serca, a jej uprzedzenia klasowe okazały się silniejsze niż się spodziewał. Izabela w gruncie rzeczy pogardzała Wokulskim i postrzegała go w kategoriach prostaka, który próbuje sięgnąć zbyt wysoko. Historia Wokulskiego jest przykładem na to, że w społeczeństwie polskim II poł.  XIX wieku bariery i podziały klasowe były bardzo wyraźnie zarysowane i niezmiernie trudno było je przekroczyć. 

Kontekst literacki nawiązujący do tematu

W Skąpcu Moliera różnice w pochodzeniu nie odgrywają aż tak istotnej roli jak w Lalce Prusa. Tu prawie wszyscy bohaterowie (nie licząc służby) wywodzą się z jednej grupy społecznej – z mieszczaństwa, znacząco różni ich jednak status materialny. Kluczowym elementem, wpływającym na relacje międzyludzkie, są pieniądze. Harpagon, bogaty mieszczanin, poświęcił życie gromadzeniu majątku zaniedbując rodzinę, a przede wszystkim  relacje z dziećmi. Kierując się chęcią pomnożenia majątku, planuje wydać córkę Elizę za zamożnego Anzelma, a syna Kleanta ożenić z zamożną wdową. Skrajny egoizm i obsesyjne skąpstwo Harpagona uniemożliwiają budowanie jakichkolwiek więzi, opartych na wzajemnym szacunku i zaufaniu. Potrzeba ciągłego pomnażania majątku przesłoniła mu cały świat niszcząc relacje z bliskimi, a w konsekwencji prowadząc do osamotnienia i odrzucenia przez dzieci.

Podsumowanie

Podsumowując, majątek i pochodzenie odgrywają istotną rolę w relacjach międzyludzkich, wpływając na sposób, w jaki ludzie są postrzegani i jak postrzegają innych. Bohaterowie, podejmujący próby przezwyciężenia barier związanych z pochodzeniem, stają przed niezwykle trudnym zadaniem, bo nawet wysoki status materialny nie zapewnia akceptacji wyższych warstw społecznych, czego przykładem są losy Wokulskiego w Lalce Prusa. Z kolei Harpagon to przykład na potwierdzenie, że bogactwo – jeżeli jest celem samym w sobie – szczęścia nie daje.

Przykładowe inne konteksty

1. Juliusz Słowacki Kordian – majątek i pochodzenie znacząco wpływają na losy bohatera i jego relacje z ludźmi, szczególnie w sferze uczuć. Kordian, wdając się w romans z piękną ale powierzchowną Wiolettą, szybko przekonuje się, że dla niej ważniejsze są pieniądze i pozycja społeczna, niż uczucia. Gdy oświadcza Wioletcie, że nie jest zamożny, ta bez wahania porzuca go.
2. Honoré de Balzac Ojciec Goriot – autor ostrzega, że pogoń za bogactwem może prowadzić do moralnego upadku i samotności, a prawdziwe szczęście bierze się z umiejętności budowania relacji międzyludzkich, opartych na wartościach duchowych a nie na dobrach materialnych.
3. Władysław Reymont Chłopi – pochodzenie oraz majątek to kluczowe czynniki określające pozycję człowieka w hierarchii wiejskiej społeczności. Bogatych gospodarzy i urzędników dzieliła prawdziwa przepaść od parobków, komorników i wiejskiej biedoty. Ilość posiadanej ziemi i majętność decydowała nawet o miejscu w kościele czy na wiejskich uroczystościach, a możliwość awansu społecznego wewnątrz tej hierarchii była niezwykle trudna.