Błąd kardynalny i błąd rzeczowy na maturze z języka polskiego

Zastanawiasz się czym jest błąd kardynalny? 

Błąd kardynalny to błąd rzeczowy świadczący o nieznajomości treści i problematyki lektury obowiązkowej, do której odwołujesz się, w zakresie: 

• fabuły, w tym głównych wątków utworu 
• losów głównych bohaterów, w tym np. łączenie biografii różnych bohaterów 
• całkowicie nieuprawnionej interpretacji lektury obowiązkowej, która fałszuje dany tekst. 

Błąd kardynalny może dotyczyć wyłącznie lektur obowiązkowych wskazanych w podstawie programowej jako lektury do omówienia w całości (nie we fragmentach). Nie ma powodów do paniki! Ta definicja nie oznacza, że za każdą pomyłkę związaną z którąś z lektur obowiązkowych egzaminator wyzeruje całą pracę. 

Za kardynalny błąd nie zostanie uznane np. pomylenie nazwisk autorów, czy imienia bohatera – pod warunkiem, że nie ma to istotnego wpływu na Twoją argumentację (np. pomylone zostało jedynie imię, ale losy bohatera, jego motywacja i działania zostały przedstawione prawidłowo, zgodnie z treścią lektury). Jeśli pozostałe elementy dotyczące interpretacji i fabuły są zgodne z treścią książki, nie grozi Ci błąd kardynalny. 

Błąd kardynalny będzie wówczas, gdy pomyłka dotycząca fabuły lektury obowiązkowej zupełnie zniekształci, zakłamie, zafałszuje tok rozumowania w argumentacji i w związku z tym jest całkowicie niezgodny z przebiegiem akcji, z całością problematyki utworu. Wszystko więc zależy od konkretnego tematu i Twojej argumentacji. Jeśli Twój tok rozumowania jest poprawny, logiczny i można wywnioskować, że znasz lekturę, wówczas taki błąd nie przekreśli Twojej pracy, nie będzie błędem kardynalnym, ale błędem rzeczowym. Zatem – aby uznać pomyłkę za błąd kardynalny – egzaminator musi być pewny, że nie znasz lektury i nie wiesz o czym piszesz. 

Jak uniknąć błędu kardynalnego na maturze? 

1. Powtórz dokładnie wszystkie lektury obowiązkowe – przede wszystkim lektury obowiązkowe omawiane na lekcjach w całości. Kluczowa będzie tu znajomość najważniejszych scen utworu, motywacji oraz charakterystyki bohaterów. Warto wypisać sobie motywy literackie, które pojawiają się w każdej z tych lektur, przyjrzeć się bohaterom – jakie mają cechy, czego są symbolem. 

2. Omijaj pisanie o rzeczach, których nie jesteś pewien – jeśli nie jesteś pewny swojej wiedzy z lektury, wiesz że masz braki – po prostu o niej nie pisz! Wybierz inny tekst. Odwołuj się tylko do tekstów, które znasz, których jesteś pewny. 

Podsumowując: 

Błąd kardynalny jest rodzajem pomyłki, która wpływa na argumentację i Twój tok rozumowania i świadczy o całkowitej nieznajomości tematyki oraz problematyki utworu – czyli Twoja interpretacja, analiza i argumentacja świadczą o nieznajomości lektury. Jeśli jednak Twój tok rozumowania jest poprawny i można z niego wywnioskować, że znasz lekturę, ale w tekście zdarzył się błąd, to nie przekreśla to całej pracy. 

Błąd rzeczowy na maturze z języka polskiego – czyli jaki błąd? 

Poważny błąd rzeczowy to błąd świadczący o: 

1) nieznajomości wskazanej w poleceniu lektury obowiązkowej, do której się odwołujesz, w zakresie innym niż w przypadku błędu kardynalnego, tj. np. błąd w przypisaniu autorstwa, w użyciu błędnego nazwiska/imienia bohatera, dotyczący losów bohaterów drugoplanowych lub wątków innych niż główne 

2) nieznajomości utworu literackiego lub tekstu kultury, do którego się odwołujesz, innego niż lektura obowiązkowa (każdy błąd merytoryczny) 

3) braku wiedzy dotyczącej wybranego przez Ciebie kontekstu, np. błędne przywołanie pojęć lub faktów historycznych. 

Ten sam błąd rzeczowy powtórzony kilkakrotnie jest liczony jako jeden błąd! Np. konsekwentne stosowanie błędnego imienia bohatera, którego można w jednoznaczny sposób zidentyfikować, podczas gdy pozostała część Twojej wypowiedź świadczy o znajomości lektury – będzie potraktowany jako błąd rzeczowy.