Wesele - Stanisław Wyspiański

 Kompozycja utworu: 

• akt pierwszy - charakter realistyczny 
• akt drugi - charakter symboliczny 
• akt trzeci - połączenie realizmu z symboliką 

Akcja wesela rozgrywa się w bronowickiej chacie, w której zebrali się inteligenci z miasta i chłopi. 

Akt I

Akt ten nazywany jest realistycznym. Prezentuje typy gości z miasta i chłopów z Bronowic. Przedstawia przede wszystkim przepaść między chłopstwem a inteligencją. Do najważniejszych rozmów należą: 

Rozmowa Czepca z Dziennikarzem – Akt I Scena 1 

• Czepiec jest doświadczonym życiowo chłopem, interesuje się sprawami państwa.
• Zadaje Dziennikarzowi słynne pytanie: Cóż tam, panie, w polityce? 
• Dziennikarz lekceważy go, nie ma ochoty rozmawiać o polityce z chłopem, nie widzi w nim partnera do rozmowy. 

Rozmowy Radczyni z Kliminą – Akt I scena 7 

• Radczyni próbuje zagaić rozmowę z Kliminą i wykazuje się zupełną nieznajomością życia wiejskiego, pytając w listopadzie czy zboże zostało już posiane. 
• Próba nawiązania rozmowy daje efekt komiczny.
• Tak więc zainteresowanie inteligencji chłopami jest jedynie pozorne i na pokaz. 

Rozmowy Pana Młodego z Panną Młodą – Akt I scena 12

• Pan Młody chce, aby żona ciągle zapewniała go o swoich uczuciach, mówiła, jak bardzo go kocha. 
• Panna Młoda nie bardzo rozumie, dlaczego miałaby powtarzać słowa, które już wypowiedziała przed ołtarzem. 
• Okazuje się także, że Pan Młody w ogóle nie rozumie mentalności chłopskiej, kiedy proponuje żonie, aby zdjęła buty. 
• Ta odpowiada: Trza być w butach na weselu. 

Rozmowa Pana Młodego z Radczynią 

• Pan Młody wychwala uroki życia małżeńskiego, a Radczyni kwituje to słowami: Topi się, kto bierze żonę. 

Rozmowa między Poetą a Gospodarzem – tu dochodzi do nieporozumień 

• Poeta marginalizuje rolę chłopów, Gospodarz natomiast mówi: chłop potęgą jest i basta. 
• Czepiec radzi Poecie, aby ożenił się z chłopką. 
• Poeta jednak ma potrzebę tułaczki, wędrowania, nie może przywiązać się do jednego miejsca. 

Rozmowa Ojca Panny Młodej z Dziadem 

• Rozmawiają na temat rabacji w 1846 roku, 
• ta scena pokazuje, jak głęboka przepaść dzieli chłopów i inteligencję. 

Akt I kończy się namowami Poety, aby Pan Młody zaprosił na wesele chochoła. 

Akt II

Akt ten określany jest jako fantastyczny. Do izby przybywają fantastyczni Goście tak zwane osoby dramatu czyli fantastyczne widma które ukazują się poszczególnym osobom. 

Najpierw do domu wchodzi wywoływany Chochoł, który pyta: Kto mnie wołał, czego chciał? 

Potem pojawiają się kolejne: 

Marysi - Widmo – Widmo jest jej zmarłym narzeczonym, Ludwikiem de Laveuax. 

Dziennikarzowi - Stańczyk – stanowi symbol mądrości. 

Poecie - Rycerz – to Zawisza Czarny. 

Panu Młodemu - Hetman Branicki – był postacią historyczną, brał udział w konfederacji targowickiej 

Dziadowi - Upiór – to Jakub Szela, przywódca rabacji galicyjskiej 

Duch Wernyhory, półlegendarnego kozaka-wróżbity – jego przepowiednie miały odnosić się do odrodzenia Polski. 

Akt III

Akt III to połączenie realizmu z symboliką, przynosi rozczarowanie. 

Akt rozpoczyna zaśnięcie zmęczonego Gospodarza, który po początkowej „gorączce” walki staje się znużony i zapomina, jak ważna była wizyta Wernyhory. 

Gospodarz powierzył złoty róg Jaśkowi, ale ten zgubił go schylając się po swoją „czapkę z piór”. W ten sposób zaprzepaszczona została szansa poderwania narodu do walki. Gospodarz zasypia, a lud z skosami na sztorc zbiera się i czeka na Wernyhorę. Jednak nadchodzi Chochoł - w takt jego muzyki porusza się uśpione społeczeństwo.

Dramat kończy się słowami chochoła: Miałeś, chamie, złoty róg. 

Wyspiański poddaje w dramacie ocenie obie warstwy społeczne: chłopów i inteligencje. okazuje się, że inteligencja zawiodła, a chłopi nie dorośli do tak poważnego zadania.