HomeDarmowe materiały
13 stycznia, 2025

TOP 5 filmów na maturę z języka polskiego

Przeczytasz w 13 min
Top 5 filmów na maturę z języka polskiego! Motywy literackie. Zobacz, jakie filmy poleca egzaminator maturalny.

Film - podobnie jak literatura – to jeden ze sposobów opowiadania historii. W każdej z filmowych opowieści odnajdziesz te same wątki, motywy, uczucia, typy bohaterów, których znasz z literatury.

1. Hobbit, reż. Peter Jackson. F

Film jest adaptacją powieści Tolkiena o tym samym tytule.

Wybrane przykładowe motywy:


Motyw podróży

Motyw ten zawarty jest zarówno w podtytule powieści, jak i filmu: „tam i z powrotem”. Bilbo Baggins, stateczny Hobbit, mieszkaniec Shire, daje się namówić czarodziejowi Gandalfowi na podróż w kompanii krasnoludów, którym przewodzi Thorin Dębowa Tarcza. Wyprawa, w którą wyrusza, diametralnie zmieni jego życie, bo każda podróż zmienia wędrowca. 

Motyw władzy

 Władza, to wielka odpowiedzialność. Pozwala decydować o życiu i śmierci innych. Tu mamy kilka ujęć tego motywu.
Thorin Dębowa Tarcza - odzyskuje Samotną Górę i królewską koronę, ale zaślepiają go pycha i chciwość. Rozsądny przywódca zaczyna zmieniać się tyrana. 

  • Esgaroth - miasto położone na jeziorze, dokąd przybywają krasnoludy w drodze na Samotną Górę. Miastem rządzi skorumpowany, chciwy i tchórzliwy namiestnik, który - zamiast organizować obronę przed nadciągającym smokiem - ucieka. 
  • Bilbo Baggins - po zdobyciu Pierścienia potrafi stać się niewidzialny. Pierścień daje mu wielką władzę. Niewidoczny dla Golluma, może go uśmiercić, a jednak nie robi tego. 

Motyw miasta

Dwa ujęcia tego motywu.

  • Miasto Dale u stóp Samotnej Góry, dawna siedziba rodu Thorina Dębowej Tarczy. Upadło zniszczone przez smoka. Przez ruiny Dale przechodzi wyprawa Thorina, zmierzająca do siedziby Smauga; w tych ruinach chronią się też mieszkańcy zniszczonego Esgaroth.
  • Esgaroth - miasto na Jeziorze Długim. Jedyna większa ludzka siedziba w Erebornie. Mieszkańcy udzielili pomocy wyprawie Thorina. Smaug zemścił się za to, doszczętnie niszcząc miasto. 

Motyw przemiany

 Ten motyw możemy wykorzystać w odniesieniu co najmniej do trzech bohaterów.

  • Bilbo Baggins. Przemiana w następstwie podróży, w którą wyrusza z krasnoludami. Stateczny, nieco zasiedziały i rozmiłowany w drobnych przyjemnościach Hobbit, zmienia się w odważnego, sprytnego wojownika, dla którego ważne są takie wartości, jak: honor, przyjaźń, lojalność i zaufanie.
  • Gollum-Smigol – przyczyną przemiany dobrotliwego hobbita Smigola w odrażającą i żałosną poczwarę, jaką stał się Gollum, jest moc Pierścienia, który zdobył przed laty mordując przyjaciela. Zło zamknięte w Pierścieniu wywiera ogromny i niszczący wpływ na każdego jego posiadacza. 
  • Thorin Dębowa Tarcza – po zdobyciu bogactw Samotnej Góry i odzyskaniu królewskiej korony, ulega chciwości. Z odpowiedzialnego, godnego zaufania przywódcy, zmienia się w samolubnego, podejrzliwego zaślepionego złotem tyrana.

Motyw wyboru

Wędrówka, w którą wyruszył Bilbo Baggins, stawiała go w obliczu kolejnych wyborów, raz o większym, raz o mniejszym znaczeniu. Bilbo wychodził z tych prób zwycięsko, podejmując decyzje godne pochwały, np. W jaskiniach Gór Mglistych miał okazję zabić Golluma, a jednak darował mu życie, uznając, że każdy ma prawo żyć. Już po przejęciu Samotnej Góry, Bilbo zaniepokojony postępowaniem Thorina, ukradł Arcyklejnot Thraina i oddał go Gandalfowi. Zapobiegł tym rozlewowi krwi.

2. Niezgodna (2014), reż. Neil Burger

W bliżej nieokreślonej przyszłości ludzkość, doświadczona globalnym chaosem i jakimś kataklizmem z przeszłości, poukrywała się w enklawach zbudowanych na gruzach starych miast. Społeczeństwo nowego Chicago zorganizowane jest we frakcje, łączące ludzi o określonych cechach charakteru. W wieku 16 lat każdego obywatela miasta czeka test przynależności, który decyduje o jego dalszym losie. System, który sprawdzał się przez wiele lat, zaczyna się rozpadać pod wpływem ambicji przywódców niektórych frakcji i pod ciężarem rosnącej liczby tych, którzy nie znaleźli swojego miejsca w żadnej z frakcji. 

Wybrane przykładowe motywy:

Motyw buntu

 Ten motyw zawarty jest już w tytule filmu. Niezgodność głównej bohaterki jest wyrazem sprzeciwu wobec reguł, według jakich zbudowane jest frakcyjne społeczeństwo. Pozorna harmonia i współpraca przykrywają bezwzględną rywalizację frakcji, a okrutne reguły wykluczają poza nawias społeczny ludzi, którzy nie pasują do frakcji lub tych, którzy je z różnych powodów opuścili. Rodzajem buntu jest również wybór, jakiego Beatrice dokonuje w trakcie testu predyspozycji. Można to również podciągnąć pod konflikt pokoleń, ponieważ decyzja nastoletniej dziewczyny, to również wyraz protestu wobec tego, co zaplanowali dla niej rodzice. 

Motyw miasta

Miasto z Niezgodnej ma różne oblicza: z jednej strony nowoczesne, naszpikowane zaawansowanymi technologiami centrum, z drugiej zaniedbane dzielnice nędzy, w których wegetują bezdomni i bezfrakcyjni. Na podmiejskich terenach, ale wewnątrz ogrodzenia, funkcjonują zarządzane przez frakcję Serdecznych farmy, zapewniające aprowizację mieszkańcom enklawy. 

Motyw przemiany

Dokonując wyboru frakcji innej niż tej, w której się wychował, młody człowiek odcinał się od swojej przeszłości. Zaraz po przystąpieniu do Nieustraszonych bohaterka symbolicznie zmieniła imię na Tris. W trakcie nowicjatu kandydaci do Nieustraszonych poddawani są wielu próbom. Tris przechodzi je wszystkie pomyślnie, ale w czasie nowicjatu dokonuje się w niej głęboka przemiana. Musi zweryfikować swoje dotychczasowe poglądy i wyobrażenia, a ważne dla niej uczucia, jak: przyjaźń, zaufanie czy szczerość, zostają wystawione na ciężką próbę. W efekcie, nieco rozmarzona, pełna wzniosłych ideałów Beatrice, zmienia się w twardo stąpającą po ziemi, gotową do walki Tris.

Motyw władzy 

System rządów w filmowym Chicago oparty był na pięciu współdziałających ze sobą frakcjach. Nie miał nic wspólnego z demokracją, ale przez wiele lat zapewniał stabilność władzy. A jednak frakcje stale rywalizowały ze sobą, a stojąca na czele Erudytów Jeanine, przygotowywała się skrycie do przejęcia władzy. Bezwzględna i konsekwentna liderka Erudytów, zmierzała do władzy wszystkimi dostępnymi metodami, nie wahała się wydać rozkazu zaatakowania i wybicia Altruistów, którzy stali jej na drodze do celu.

Wybór. Każdy obywatel Chicago po ukończeniu 16 roku życia poddawany był testowi predyspozycji, w następstwie którego kandydat decydował o tym, w jakiej frakcji spędzi resztę życia. Jeśli wybrał frakcję inną niż tę, w której się urodził i wychował, było to równoznaczne z definitywnym rozstaniem się z rodziną. 

  • Wskazując na Nieustraszonych, Beatrice dokonała wyboru nieoczekiwanego dla wszystkich, na czele z jej rodzicami. Prawdopodobnie było to zaskoczeniem również dla niej, ponieważ wynik testu nie był jednoznaczny. 
  • Bardzo świadomego wyboru dokonali również rodzice Beatrice i Caleba. Andrew wywodził się z Erudycji a Natalie z Nieustraszonych. Kiedy się poznali i pokochali, zdecydowali się przenieść do frakcji Altruistów, którą uznali za najlepszą dla ich przyszłych dzieci. 

3. Przełęcz ocalonych, reż. Mel Gibson

Fabułę filmu oparto na prawdziwej historii Dessmonda Dossa, amerykańskiego żołnierza, sanitariusza z czasów II wojny światowej. Doss zaciągnął się do armii na ochotnika, odmówił jednak noszenia i używania broni, powołując się na swoje przekonania religijne. Chciał być w wojsku sanitariuszem i nieść pomoc rannym. Za swoją nieugięta postawę był poddany w armii brutalnym szykanom i represjom. Nie ugiął się jednak i po trzech latach szkolenia trafił na Okinawę. Bitwa na klifie Hacksaw Ridge to było piekło na ziemi. Zdziesiątkowany oddział Dossa wycofano z pola walki wieczorem. Doss jednak został i w ciągu kolejnej doby wyniósł z pobojowiska 75 rannych. 

Wybrane przykładowe motywy:

Motyw wędrówki

Kiedy oddział Dossa wycofał się z pola walki, Dessmond zaczął wyszukiwać żyjących rannych. Odciągał ich na krawędź urwiska i opuszczał w zaimprowizowanych noszach na plażę u stóp klifu. Każdy kolejny ranny, to była „wyprawa”, która mogła zakończyć się śmiercią bohatera. 

Motyw władzy

Motyw ten dominuje w przedstawieniu dowództwa amerykańskiej armii i to na każdym szczeblu. Wyżsi dowódcy dbają przede wszystkim o swój spokój, własny wizerunek i „dobre imię armii”. Skostniała struktura dowodzenia nie potrafi zaakceptować odmienności bohatera i wszelkimi sposobami, nawet przemocą, chce go zmusić do dostosowania się do jednolitych reguł. 

Motyw cierpienia

Motyw do wykorzystania w dwóch ujęciach.

  • Dessmond cierpi szykany ze strony dowódców i kolegów, za przywiązanie do swojego światopoglądu i przekonań religijnych. Przyjmuje je ze spokojem i z godnością, pewien swoich racji i słuszności obranego postepowania.
  • Cierpienie jako nieodłączny element wojny. W bitewnym amoku w żołnierzach obu stron budzą się najniższe instynkty. Cierpienie nie wybiera. Na pobojowisku jednakowo cierpią ranni Amerykanie i Japończycy. Dessmond ratuje i jednych i drugich.

Motyw wyboru

Zgłaszając się do wojska Doss chciał ratować ludzkie życie, a nie zabijać. Koledzy z oddziału okrzyknęli go tchórzem, a dowództwo wzmagało presję, aby go złamać. Nie cofano się również przed przemocą psychiczną i fizyczną. Mimo to Doss pozostał przy swoich przekonaniach. Miał wybór: mógł odejść, albo mógł się dostosować, aby zapobiec dalszym szykanom - dokonał wyboru i wytrwał w nim. Już na pobojowisku Dessmond, decydując o tym, że pomoże każdemu rannemu, którego znajdzie, również dokonał wyboru. Wybrał człowieczeństwo. Ranny Japończyk nie był już jego wrogiem, a kimś kto potrzebuje pomocy. 

4. Pianista (2002), reż. Roman Polański

Film oparty jest na prawdziwych przeżyciach Władysława Szpilmana. Cała jego rodzina straciła życie w sierpniu 1942 r. podczas wielkiej niemieckiej akcji deportacyjnej. Muzyk ocalał dzięki żydowskiemu policjantowi, a w 1943 r. uciekł na aryjską stronę, gdzie pod opieką polskiej organizacji „Żegota” przetrwał w ukryciu aż do wybuchu powstania warszawskiego. Po upadku powstania ukrywał się w ruinach wypalonej kamienicy i tam odkrył go Wilm Hosenfeld, kapitan Wehrmachtu. Szpilman przetrwał w dużej mierze dzięki jego pomocy i dostarczanej mu przez niemieckiego oficera żywności. 

Wybrane przykładowe motywy:

Motyw cierpienia

Akcja filmu toczy się w latach 1939-1945. To okres niemieckiej okupacji i okrutnych prześladowań obywateli polskich. Szpilmanowie byli polskimi Żydami, więc oprócz trudów okupacyjnej codzienności, ze względu na swoje pochodzenie narażeni byli na dodatkowe szykany ze strony Niemców.

Motyw miasta

Pierwsze wydanie wspomnień Szpilmana nosiło tytuł „Śmierć miasta”, który odnosił się zarówno do zagłady getta, jak i całej Warszawy, niemalże zrównanej z ziemią na rozkaz Hitlera. Miała to być kara za bunt i powstanie warszawskie. Takie też obrazy zrujnowanego, umierającego miasta dominują w filmie Polańskiego. Mocno kontrastuje to ze wspomnieniami o kwitnącej przed wojną, pełnej życia i rozrywek stolicy Polski. Główny bohater i nieliczni, podobni mu desperaci, próbowali przetrwać w tym morzu gruzów i ruin, którym stała się Warszawa. 

Motyw wojny

Przez pryzmat losów głównego bohatera, film Polańskiego pokazuje wojenną i okupacyjną rzeczywistość Warszawy w niemal wszystkich możliwych aspektach. Są więc ujęcia bombardowanego miasta i wkroczenie wojsk niemieckich w 1939 r, łapanki na ulicach i masowe egzekucje; cierpienie mieszkańców miasta i wywózka Żydów do obozu śmierci w Treblince; walki w powstaniu warszawskim i niemieckie oddziały specjalne, niszczące i palące resztki tego, co pozostało po kapitulacji powstańców. 

Motyw wyboru

Kilka razy Władysław Szpilman staje przed koniecznością dokonania wyboru, którego stawką jest jego życie lub śmierć. Na przykład: na Umschlagplatz, niemalże zostaje zmuszony siłą do wydostania się z tłumu idącego na śmierć, w końcu decyduje się uciec i zyskać kilka kolejnych miesięcy życia; wiosną 1943 r. decyduje się uciec z getta, skorzystać z pomocy przyjaciół i ukryć po aryjskiej stronie, uratował się w ten sposób przed niema pewną śmiercią w następnych miesiącach; po upadku powstania warszawskiego, jesienią 1944 r., odcięty od wszelkiej pomocy i od przyjaciół, Szpilman zdecydował się podjąć próbę samotnego przetrwania w ruinach Warszawy.

Motyw żyda

Już przed wojną niespełna trzydziestoletni Szpilman robił błyskotliwą karierę jako kompozytor i pianista Polskiego Radia. Nigdy nie ukrywał swoich korzeni, ale rodzina była w pełni zasymilowana, a Szpilmanowie należeli do elity kulturalnej warszawskiej społeczności. Pod niemiecką okupacją byli „tylko” Żydami i zgodnie z oficjalną niemiecką propagandą, jako Żydzi zostali przeznaczeni do eksterminacji. Za pomocą historii Władysława Szpilmana, Polański pokazał w Pianiście typowe wojenne losy obywateli polskich żydowskiego pochodzenia, naznaczone śmiercią, strachem, głodem i codzienną walką o przetrwanie. 

5. Forrest Gump, reż. Robert Zemeckis

Główny bohater, człowiek prosty i niezbyt mądry w typowym rozumieniu, siedzi na ławce w parku i opowiada historię swojego życia przypadkowym słuchaczom, którzy kolejno przysiadają na ławeczce w oczekiwaniu na swój autobus. 

Wybrane przykładowe motywy:

Motyw podróży

Całe życie Forresta Gumpa to wielka wędrówka i to nie tylko w metaforycznym sensie. Od kiedy prześladowany przez rówieśników, usłyszał od swojej ukochanej Jenny „biegnij Forrest, biegnij”, ruszył w podróż, w której owa ławeczka w parku była tylko nieco dłuższą przerwą. Wędrówka była dla Forresta Guma sposobem na radzenie sobie z życiowymi kłopotami. Biegł nieprzerwanie przez 3 lata, 2 miesiące, 14 dni i 16 godzin, aż nagle uznał, że się zmęczył i wrócił do domu. 

Motyw cierpienia

Motyw możemy rozwinąć w odniesieniu do trojga bohaterów:

  • Forrest Gump - w inny sposób radzi sobie z okolicznościami, które sprawiają, że inni – „normalni” ludzi cierpią. Proste wartości, którymi się kieruje pozwalają mu przyjmować świat takim jaki jest, a dzięki temu był czuły na cierpienie innych i zawsze gotowy do pomocy.
  • Porucznik Dan - dowódca plutonu Gumpa z wojny wietnamskiej. Gump wyciągnął go rannego spod ostrzału, ale porucznik stracił nogi i został kaleką. To cierpienie fizyczne, psychiczne i metafizyczne. Porucznik Dan nurza się w alkoholu, narkotykach, ma pretensje do Boga, do Gumpa i do całego świata.
  • Jenny Karran - ukochana Forresta Gumpa była w dzieciństwie molestowana przez ojca. To ją złamało, pozbawiło wiary w szczerą miłość. Szukała zapomnienia w używkach i przelotnych związkach. Sama niezdolna do miłości, odrzucała miłość Gumpa i raniła go przy każdej możliwej okazji, jednocześnie szukała go, gdy była w potrzebie. 

Motyw wyboru

Forrest dokonywał w życiu wielu wyborów, za każdym razem kierując się prostymi zasadami, które wyniósł z domu. Dla niego albo coś jest dobre i tak należy uczynić, albo coś jest złe i tak robić nie wolno. Poniekąd dzięki temu stał się milionerem, bohaterem narodowym, ożenił się z ukochaną kobietą i doczekał syna.

Subskrybuj maturalne notatki!

Notatki wysyłamy w każdy poniedziałek o 21:00. ZA FREE !

Ogarnij przed maturą

wszystkie materiały

Gotowy, aby podkręcić swój maturalny wynik?

Stresuj się mniej i osiągnij wyższy wynik na maturze.
Popraw maturalny wynik

Potrzebujesz pomocy?

Pracujemy od poniedziałku do piątku, od 10:00 do 17:00.
cartmichourglassarrow-right