Geneza nazwy - Biblia
Biblia – z j. greckiego biblion – księga, zwój papirusu
- zbiór ksiąg dzielących się na Stary i Nowy Testament
- to święta księga religii żydowskiej (Stary Testament) i chrześcijańskiej
- pierwotnie, w hebrajskim zamiast Testamentu było Przymierze (które Bóg zawarł z Abrahamem, a przez niego i z narodem wybranym, Izraelem)
- w tłumaczeniu na j. grecki obok znaczenia przymierze, pojawiło się drugie słowo – testament – i właśnie ono zostało użyte w przekładzie na łacinę
- dziś – mówimy Stary i Nowy Testament
Biblia jest księgą świętą, zawiera ogólnoludzki kodeks moralny, zawiera zbiór prawd i zasad. Biblię (zwaną Pismem Świętym) dzielimy na Stary i Nowy Testament.
- Stary Testament – jest zbiorem pism judaistycznych i obejmuje 46 ksiąg.
- Nowy Testament – jest zbiorem pism chrześcijańskich i obejmuje 27 ksiąg.
Budowa Biblii
Stary Testament
- XII w. p.n.e. – I w. p.n.e.
- napisany w językach: hebrajskim, aramejskim, greckim
- najważniejszą część, wspólną dla Żydów i chrześcijan, stanowi Tora
Nowy Testament
- 2 połowa I w. n.e.
- napisany w językach: greckim i aramejskim
Księgi w Starym i Nowym Testamencie można podzielić na trzy rodzaje ksiąg (tematycznie):
Księgi historyczne
Opisują dawne wydarzenia; w Starym Testamencie to: Pięcioksiąg Mojżesza (ks. Rodzaju, Wyjścia, Liczb, Powtórzonego Prawa, Kapłańska), natomiast w Nowym Testamencie to: Ewangelie (Mateusza, Łukasza, Marka, Jana) oraz Dzieje Apostolskie.
Księgi mądrościowe (dydaktyczne)
Pokazują postawy godne naśladowania; w Starym Testamencie to między innymi księgi: Hioba, Przysłów, Psalmów, Mądrości, Koheleta; natomiast w Nowym Testamencie – Listy apostolskie.
Księgi prorockie (profetyczne)
Objawiają przyszłość; w Starym Testamencie to Księgi: Izajasza, Ezechiela, Daniela, Jeremiasza; w Nowym Testamencie – Apokalipsa św. Jana.
Przekłady Biblii
Pierwszym przekładem z języka aramejskiego na język grecki był tzw. „przekład siedemdziesięciu” – Septuaginta (dokonało go około siedemdziesięciu uczonych). Jest to starożytny przekład Starego Testamentu na grekę (III-II w.p.n.e.)
Wulgata – wczesnośredniowieczne tłumaczenie z greki na łacinę św. Hieronima (IV-V w.)
Biblia Jakuba Wujka – polski przekład z XVI w.
Biblia Tysiąclecia – współczesny przekład na język polski, tłumaczona bezpośrednio z języków oryginalnych przez benedyktynów tynieckich (wydana po raz pierwszy w 1965 r.)
Światopogląd
Biblia to zbiór świętych ksiąg judaizmu i chrześcijaństwa.
Judaizm
Żydzi za słowo objawione uznają tylko tzw. Biblię hebrajską, czyli 39 ksiąg Starego Testamentu.
Stary Testament powstał dla „narodu wybranego” i jest silnie osadzony w kulturze oraz tradycji – zawiera podstawowe zasady moralne, ale też system prawny i wytyczne dotyczące kultu Izraelitów – koczowniczego narodu wyznającego religię monoteistyczną.
Stary Testament zapowiada nadejście Mesjasza, ale Żydzi nie uznają Jezusa za Mesjasza i Nowy Testament nie jest dla nich księgą świętą.
Chrześcijaństwo
Chrześcijanie główne zasady moralne, na czele z Dekalogiem, przejęli ze Starego Testamentu, odrzucając jednak szczegółowy system zakazów i nakazów, obowiązujący do dziś ortodoksyjnych wyznawców judaizmu,
Chrześcijanie upatrują podstawowych wytycznych, dotyczących postępowania zgodnego z wiarą, przede wszystkim w Ewangeliach, Dziejach Apostolskich i Listach, ponieważ tam najpełniej są przedstawione nauki, które głosił Jezus Chrystus.
Wzorce i antywzorce osobowe
Zarówno Stary jak i Nowy Testament są źródłem wzorów postępowania, uczą jak żyć z dala od grzechu. Podstawowe nakazy to – oddawać cześć Bogu i nie krzywdzić bliźniego.
Wzorce osobowe
- Hiob - człowiek niezachwianej wiary
- Dawid - człowiek, który potrafi pokonać silniejszego
- Salomon - wzór mądrości
- Samarytanin - człowiek dbający o innych (altruista)
Antywzorce osobowe
- Kain - bratobójca
- Herod Wielki - despota, człowiek okrutny, żądny władzy
- Judasz - zdrajca
- Piłat - uchylanie się od odpowiedzialności
Cechy stylu biblijnego
- częste wykorzystywanie apostrofy i trybu rozkazującego
- przestawny szyk przydawki
- liczne powtórzenia charakterystycznych fraz oraz paralelizmy
- alegoryzmy (elementy świata przedstawionego, które poza wyrażonym wprost znaczeniem, przekazują również treści ogólne, uniwersalne)
- podniosły i uroczysty ton
- zwięzłe i dosadne słownictwo, łączące wzniosłość z potocznością
- krótkie zdania, często współrzędnie złożone i rozpoczynane przez spójniki
- sentencje i aforyzmy
- wykorzystywanie symboli i przypowieści do zilustrowania przekazywanych prawd
Lektury obowiązkowe
Fragmenty:
- ks. Rodzaju
- ks. Hioba
- ks. Koheleta
- Pieśń nad Pieśniami
- ks. Psalmów
- Apokalipsa św. Jana
