Funkcje języka sprawiają, że wiemy, co dana osoba chciała nam przekazać.
Każda wypowiedź (także analizowany tekst) służy porozumieniu między nadawcą a odbiorcą, czyli pełni funkcję komunikatywną. Tak więc podstawową funkcją wypowiedzi pisanej lub mówionej jest funkcja komunikatywna. Ma ona różne odmiany w zależności od celu wypowiedzi.
Funkcja informatywna zawiera informacje o świecie, ludziach. Funkcję informatywną pełnią:
Cechą języka tej odmiany tekstów jest:
Funkcja ekspresywna (emotywna) – wyraża pewne uczucia, stany, emocje. Występuje ona w tekście, gdzie odbiorca skupia się na swoich doznaniach i emocjach.
Cechą języka tej odmiany tekstów jest:
Typowe teksty, pełniące funkcję ekspresywną, to utwory należące do liryki osobistej, a także recenzje czy listy. Funkcję ekspresywną odnajdziemy również w wypowiedziach potocznych (radość, podziw, oburzenie itd.) np. Ach, jak się cieszę! Do licha!
Funkcja impresywna (perswazyjna, nakłaniająca) – dąży do kształtowania postaw i zachowań odbiorcy:
Celem takiego tekstu jest wpłynięcie na poglądy, zachowanie odbiorcy, nakłonienie go do konkretnych działań czy przyjęcia jakiejś postawy. Funkcję tę znajdziemy także w przysłowiach np.: Kto rano wstaje, temu Pan Bóg daje; Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe.
Cechą języka tej odmiany tekstów są:
Ta funkcja języka łączy się z funkcją informatywną (nawet slogan reklamowy informuje).
Funkcja poetycka (estetyczna) – jej celem jest zachwycić, zaskoczyć lub rozśmieszyć odbiorcę. Funkcja poetycka tekstu nie ogranicza się tylko do poezji. Z funkcją tą spotykamy się w przemówieniach, prozie, w różnego typu żartach, przysłowiach itp. Przejawia się często w rozmowach potocznych, w korespondencji, w żargonach zawodowych, uczniowskich, środowiskowych.
Cechy języka tej odmiany tekstów:
Funkcja fatyczna – odnosi się do umiejętności utrzymania kontaktu pomiędzy rozmówcami. Czyli jej zadaniem jest przede wszystkim właściwe utrzymanie w relacji. To funkcja nawiązywania, podtrzymywania kontaktu lub sygnalizowania jego zakończenia:
Tego typu wyrażenia o niczym nie informują, ale komunikują, że chcemy nawiązać, podtrzymać lub zakończyć kontakt z rozmówcą.
Cechy języka tej odmiany tekstów:
Celem niektórych wypowiedzi nie jest wcale nawiązywanie kontaktu z odbiorcą, ale oddziaływanie na otaczający świat.
Funkcja magiczna i funkcja stanowiąca są do siebie podobne. Obie mają za zadanie kreowanie rzeczywistości.
funkcja stanowiąca – słowa zmieniają jakieś fakty w rzeczywistości, która nas otacza, wpływa na jej kształt (np. Zwalniam Pana z pracy)
funkcja magiczna - nadawca za pomocą swoich słów chce zmienić pewne fakty; wypowiedzi są formułowane z intencją wpływania na otaczający świat. Funkcja obecna w tekstach typu:
Funkcje językowe są ściśle związane z procesem porozumiewania się. Dzięki nim człowiek: komunikuje się z innymi ludźmi, informuje wyraża emocje, nakłania, rozkazuje, tworzy poezję, zmienia rzeczywistość.
