Pytanie jawne 42: Co utrudnia porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych?

Pytanie jawne 42. Co utrudnia porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych? Omów zagadnienie na podstawie Wesela Stanisława Wyspiańskiego. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst. 

Wstęp i teza

Każda grupa społeczna posiada swoje unikalne tradycje, przekonania i zwyczaje. Porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych utrudniają zwykle różne hierarchie wartości i odmienne normy kulturowe. Równie istotną rolę w zaburzeniach komunikacji odgrywają również nierówności ekonomiczne i społeczne, a także stereotypy i uprzedzenia. 

Rozwinięcie w odniesieniu do wskazanej w temacie lektury obowiązkowej

Wesele Wyspiańskiego porusza trudną kwestię porozumiewania się przedstawicieli różnych grup polskiego społeczeństwa przełomu XIX i XX wieku. Rozwój wypadków w Weselu jednoznacznie pokazuje, że społeczeństwo polskie nie dojrzało jeszcze do owocnego czynu. Wyspiański przedstawia przede wszystkim przepaść mentalną między chłopstwem a inteligencją, ostro i zdecydowanie kreśląc ich wzajemną nieufność i rezerwę, z jaką odnoszą się do siebie. Inteligenci – przeświadczeni o niskiej wartości chłopów – nie dostrzegają ich przywiązania do tradycji i gotowości do podjęcia walki w imię istotnych, zrozumiałych i jasno określonych celów. Tak naprawdę to ani oni nie chcą się bratać z chłopstwem, ani chłopstwo z nimi. Duch Branickiego mówi o dumie bycia szlachcicem, o tym że szlachta nie powinna w ogóle rozmawiać z chłopami, a co dopiero wchodzić z chłopstwem w związki małżeńskie. Widmo Jakuba Szeli przypomina natomiast, że chłopi od setek lat byli najbardziej uciskaną i gnębioną warstwą społeczną. Dlatego – z ich punktu widzenia – nie warto ufać inteligentom, nie warto ich słuchać. Należy bronić swego. 

Chociaż zarówno chłopi jak i inteligencja mają potencjał, by odgrywać ważne role w społeczeństwie, to brak zaufania, współpracy oraz wzajemnego zrozumienia utrudnia ich skuteczne współdziałanie.

Kontekst literacki nawiązujący do tematu

Lalka B. Prusa jest powieścią panoramiczną, w której autor prezentuje galerię postaci ze wszystkich warstw społecznych. Ukazuje losy bohaterów na tle społecznego rozpadu i stawia niekorzystną diagnozę społeczeństwa. 

Arystokracja to grupa społecznych próżniaków i pasożytów, zdegenerowanych moralnie ludzi, obojętnych na losy kraju i narodu. Prowadzą wystawny i rozrzutny tryb życia, czas spędzając głównie na zabawach i poszukiwaniu rozrywki. Stanowią zły przykład dla innych warstw społecznych. Szlachta nie potrafi odnaleźć się w nowym ładzie ekonomicznym po uwłaszczeniu chłopów. Niektórzy z nich przenoszą się do miast, ale i tam z trudem radzą sobie w nowych warunkach życia. Mieszczaństwo w większości nie ma żadnych ambicji poza dostatnim życiem. Lud miejski to ludzie, żyjący na ogół w wielkiej nędzy, od biedoty Powiśla do pracujących ponad siły rzemieślników i wyrobników, których z trudem stać na utrzymanie rodziny. Przedstawione w powieści grupy społeczne są hermetyczne, nie tworzą wspólnoty, trudno znaleźć im wspólne wartości, do których wszyscy mogliby się odnieść. Polskie społeczeństwo jest  niezorganizowane, słabe, bierne. Nie zna, nie rozumie i nie realizuje pozytywistycznych haseł. 

Podsumowanie

Podsumowując, omówione przykłady literackie pokazują, że różnice w wartościach i postawach między grupami społecznymi utrudniają komunikację i współpracę. W Weselu Wyspiańskiego porozumienie między przedstawicielami różnych grup społecznych utrudnia przede wszystkim wzajemna nieufność i uprzedzenia. W LalcePrusa głównymi barierami w komunikacji między różnymi warstwami społecznymi są różnice klasowe i materialne. 

Przykładowe inne konteksty

1. Adam Mickiewicz Dziady cz. III – Mickiewicz ukazuje konflikt jako trudny do przezwyciężenia: młodzi patrioci oraz ugodowa wobec cara arystokracja reprezentują odmienne postawy wobec rzeczywistości politycznej i społecznej, co skutkuje głębokim podziałem społeczeństwa. 
2. George Orwell Rok 1984 – społeczeństwo powieściowej Oceanii podzielone jest na członków Partii i Proli, którzy stanowili 85% społeczeństwa. Trudno w tym przypadku mówić o jakimś porozumieniu między tymi grupami, bo system totalitarny celowo pogłębiał podziały klasowe. 
3. Marek Nowakowski Górą „Edek” – trudności w porozumieniu wynikają z różnic światopoglądowych między prymitywnym materialistą a intelektualistą.