HomeDarmowe materiały
20 października, 2022

Biblia

Przeczytasz w 5 min
Najważniejsze informacje na maturę z języka polskiego! Geneza, budowa Biblii, Księg w Starym i Nowym Testamencie.

Geneza nazwy - Biblia

 Biblia – z j. greckiego biblion – księga, zwój papirusu

  • zbiór ksiąg dzielących się na Stary i Nowy Testament 
  • to święta księga religii żydowskiej (Stary Testament) i chrześcijańskiej 
  • pierwotnie, w hebrajskim zamiast Testamentu było Przymierze (które Bóg zawarł z Abrahamem, a przez niego i z narodem wybranym, Izraelem) 
  • w tłumaczeniu na j. grecki obok znaczenia przymierze, pojawiło się drugie słowo – testament – i właśnie ono zostało użyte w przekładzie na łacinę 
  • dziś – mówimy Stary i Nowy Testament 

Biblia jest księgą świętą, zawiera ogólnoludzki kodeks moralny, zawiera zbiór prawd i zasad. Biblię (zwaną Pismem Świętym) dzielimy na Stary i Nowy Testament. 

  • Stary Testament – jest zbiorem pism judaistycznych i obejmuje 46 ksiąg. 
  • Nowy Testament – jest zbiorem pism chrześcijańskich i obejmuje 27 ksiąg. 

Budowa Biblii

 Stary Testament 

  • XII w. p.n.e. – I w. p.n.e. 
  • napisany w językach: hebrajskim, aramejskim, greckim 
  • najważniejszą część, wspólną dla Żydów i chrześcijan, stanowi Tora 

Nowy Testament

  • 2 połowa I w. n.e. 
  • napisany w językach: greckim i aramejskim 

Księgi w Starym i Nowym Testamencie można podzielić na trzy rodzaje ksiąg (tematycznie): 

Księgi historyczne

Opisują dawne wydarzenia; w Starym Testamencie to: Pięcioksiąg Mojżesza (ks. Rodzaju, Wyjścia, Liczb, Powtórzonego Prawa, Kapłańska), natomiast w Nowym Testamencie to: Ewangelie (Mateusza, Łukasza, Marka, Jana) oraz Dzieje Apostolskie. 

Księgi mądrościowe (dydaktyczne)

Pokazują postawy godne naśladowania; w Starym Testamencie to między innymi księgi: Hioba, Przysłów, Psalmów, Mądrości, Koheleta; natomiast w Nowym Testamencie – Listy apostolskie. 

Księgi prorockie (profetyczne)

Objawiają przyszłość; w Starym Testamencie to Księgi: Izajasza, Ezechiela, Daniela, Jeremiasza; w Nowym Testamencie – Apokalipsa św. Jana. 

Przekłady Biblii

Pierwszym przekładem z języka aramejskiego na język grecki był tzw. „przekład siedemdziesięciu” – Septuaginta (dokonało go około siedemdziesięciu uczonych). Jest to starożytny przekład Starego Testamentu na grekę (III-II w.p.n.e.) 

Wulgata – wczesnośredniowieczne tłumaczenie z greki na łacinę św. Hieronima (IV-V w.) 

Biblia Jakuba Wujka – polski przekład z XVI w. 

Biblia Tysiąclecia – współczesny przekład na język polski, tłumaczona bezpośrednio z języków oryginalnych przez benedyktynów tynieckich (wydana po raz pierwszy w 1965 r.) 

Światopogląd

Biblia to zbiór świętych ksiąg judaizmu i chrześcijaństwa.

Judaizm 

Żydzi za słowo objawione uznają tylko tzw. Biblię hebrajską, czyli 39 ksiąg Starego Testamentu.

Stary Testament powstał dla „narodu wybranego” i jest silnie osadzony w kulturze oraz tradycji – zawiera podstawowe zasady moralne, ale też system prawny i wytyczne dotyczące kultu Izraelitów – koczowniczego narodu wyznającego religię monoteistyczną.

Stary Testament zapowiada nadejście Mesjasza, ale Żydzi nie uznają Jezusa za Mesjasza i Nowy Testament nie jest dla nich księgą świętą.

Chrześcijaństwo 

Chrześcijanie główne zasady moralne, na czele z Dekalogiem, przejęli ze Starego Testamentu, odrzucając jednak szczegółowy system zakazów i nakazów, obowiązujący do dziś ortodoksyjnych wyznawców judaizmu,

Chrześcijanie upatrują podstawowych wytycznych, dotyczących postępowania zgodnego z wiarą, przede wszystkim w Ewangeliach, Dziejach Apostolskich i Listach, ponieważ tam najpełniej są przedstawione nauki, które głosił Jezus Chrystus.

Wzorce i antywzorce osobowe

Zarówno Stary jak i Nowy Testament są źródłem wzorów postępowania, uczą jak żyć z dala od grzechu. Podstawowe nakazy to – oddawać cześć Bogu i nie krzywdzić bliźniego.

Wzorce osobowe

  • Hiob - człowiek niezachwianej wiary
  • Dawid - człowiek, który potrafi pokonać silniejszego
  • Salomon - wzór mądrości
  • Samarytanin - człowiek dbający o innych (altruista)

Antywzorce osobowe

  • Kain - bratobójca
  • Herod Wielki - despota, człowiek okrutny, żądny władzy
  • Judasz - zdrajca
  • Piłat - uchylanie się od odpowiedzialności

Cechy stylu biblijnego

  • częste wykorzystywanie apostrofy i trybu rozkazującego 
  • przestawny szyk przydawki 
  • liczne powtórzenia charakterystycznych fraz oraz paralelizmy 
  • alegoryzmy (elementy świata przedstawionego, które poza wyrażonym wprost znaczeniem, przekazują również treści ogólne, uniwersalne) 
  • podniosły i uroczysty ton 
  • zwięzłe i dosadne słownictwo, łączące wzniosłość z potocznością 
  • krótkie zdania, często współrzędnie złożone i rozpoczynane przez spójniki 
  • sentencje i aforyzmy 
  • wykorzystywanie symboli i przypowieści do zilustrowania przekazywanych prawd 

Lektury obowiązkowe

Fragmenty: 

  • ks. Rodzaju
  • ks. Hioba
  • ks. Koheleta
  • Pieśń nad Pieśniami
  • ks. Psalmów 
  • Apokalipsa św. Jana 

Subskrybuj maturalne notatki!

Notatki wysyłamy w każdy poniedziałek o 21:00. ZA FREE !

Ogarnij przed maturą

wszystkie materiały

Gotowy, aby podkręcić swój maturalny wynik?

Stresuj się mniej i osiągnij wyższy wynik na maturze.
Popraw maturalny wynik

Potrzebujesz pomocy?

Pracujemy od poniedziałku do piątku, od 10:00 do 17:00.
cartmichourglassarrow-right