Wesele S. Wyspiański – streszczenie na maturę

 Kompozycja utworu: 

• akt pierwszy – charakter realistyczny 
• akt drugi – charakter symboliczny 
• akt trzeci – połączenie realizmu z symboliką 

Akcja wesela rozgrywa się w bronowickiej chacie, w której zebrali się inteligenci z miasta i chłopi. 

Akt I

Akt ten nazywany jest realistycznym. Prezentuje typy gości z miasta i chłopów z Bronowic. Ostre, krótkie dialogi charakteryzują i chłopów, i inteligentów, zarysowują kontrast między nimi i prezentują realia wsi. Uczestnicy wesela dużo rozmawiają na różne tematy. Pojawiają się najczęściej parami, są skontrastowani ze sobą.

Czepiec poruszył z Dziennikarzem temat polityki, ale Dziennikarz zbywa chłopa i nie ma ochoty rozmawiać z nim o polityce. Dziewczęta z miasta chciały tańczyć z drużbami, opiekująca się nimi Radczyni uważała jednak, że to zbyt niebezpieczne. Potem wdała się w rozmowę z Kliminą i ośmieszyła się zupełną niewiedzą na temat prac gospodarskich na wsi. Pan Młody komplementował żonę, zachwycał się wsią, chwalił swobodę życia na wsi. Poeta adorował kobiety, flirtował z nimi, w końcu nawiązał poetycką rozmowę ze spóźnioną na wesele Rachelą. Zainspirowani jej pomysłem Państwo Młodzi zaprosili Chochoła na wesele. Pan Młody dodał: „Sprowadź jeszcze kogo chcesz”.

Akt pierwszy prezentuje obraz polskiego społeczeństwa w sposób krytyczny. Pokazuje chłopów jako niewykształconych, ale ciekawych świata, silnych i zarazem niebezpiecznych. Mają oni zdystansowany stosunek do inteligencji. Inteligenci z kolei nie rozumieją chłopów i ich życia. Cechuje ich poczucie wyższości, ale nie nadają się na przywódców narodu, ponieważ brak im woli działania.

Do najważniejszych rozmów należą: 

Rozmowa Czepca z Dziennikarzem – Akt I Scena 1

• Czepiec jest doświadczonym życiowo chłopem, interesuje się sprawami państwa.
• Zadaje Dziennikarzowi słynne pytanie: Cóż tam, panie, w polityce? 
• Dziennikarz lekceważy go, nie ma ochoty rozmawiać o polityce z chłopem, nie widzi w nim partnera do rozmowy. 

Rozmowy Radczyni z Kliminą – Akt I scena 7 

• Radczyni próbuje zagaić rozmowę z Kliminą i wykazuje się zupełną nieznajomością życia wiejskiego, pytając w listopadzie czy zboże zostało już posiane. 
• Próba nawiązania rozmowy daje efekt komiczny.
• Tak więc zainteresowanie inteligencji chłopami jest jedynie pozorne i na pokaz. 

Rozmowy Pana Młodego z Panną Młodą – Akt I scena 12

• Pan Młody chce, aby żona ciągle zapewniała go o swoich uczuciach, mówiła, jak bardzo go kocha. 
• Panna Młoda nie bardzo rozumie, dlaczego miałaby powtarzać słowa, które już wypowiedziała przed ołtarzem. 
• Okazuje się także, że Pan Młody w ogóle nie rozumie mentalności chłopskiej, kiedy proponuje żonie, aby zdjęła buty. 
• Ta odpowiada: Trza być w butach na weselu. 

Rozmowa Pana Młodego z Radczynią 

• Pan Młody wychwala uroki życia małżeńskiego, a Radczyni kwituje to słowami: Topi się, kto bierze żonę. 

Rozmowa między Poetą a Gospodarzem – tu dochodzi do nieporozumień 

• Poeta marginalizuje rolę chłopów, Gospodarz natomiast mówi: chłop potęgą jest i basta. 
• Czepiec radzi Poecie, aby ożenił się z chłopką. 
• Poeta jednak ma potrzebę tułaczki, wędrowania, nie może przywiązać się do jednego miejsca. 

Rozmowa Ojca Panny Młodej z Dziadem 

• Rozmawiają na temat rabacji w 1846 roku, 
• ta scena pokazuje, jak głęboka przepaść dzieli chłopów i inteligencję. 

Akt I kończy się namowami Poety, aby Pan Młody zaprosił na wesele chochoła. 

Akt II

Akt ten określany jest jako fantastyczny. Na mocy słów, wypowiedzianych do chochoła przez Pana Młodego: „Sprowadź jeszcze kogo chcesz” – do izby przybywają fantastyczni goście – Osoby Dramatu, widma, ukazujące się poszczególnym bohaterom. Nie są to zestawienia przypadkowe. Widma „wyobrażają duszę” tych, którym się pojawiają, są uosobieniem ich wewnętrznych rozterek, konfliktów, kompleksów i pragnień.

Gospodyni późnym wieczorem namawia Isię, by poszła spać, ale dziewczynka chciała czekać na oczepiny Panny Młodej. O północy pojawił się Chochoł. Dziecko się go przestraszyło i próbowało wygonić. Chochoł zapowiedział: co się w duszy komu gra, co kto w swoich widzi snach. I wprowadził na scenę zjawy.

Widmo ukazało się Marysi – Widmo jest jej zmarłym narzeczonym, Ludwikiem de Laveuax. Razem wspominają czasy dawnej miłości.

Stańczyk pokazał się Dziennikarzowi – błazen uświadomił Dziennikarzowi niemoc, bierność, zarzucał usypianie narodu i wręczył mu kaduceusz (laskę posłańców i błaznów), by nadal mącił w narodzie.

Poecie ukazał się Rycerz, który był symbolem siły, pięknej historii polskiej. Poeta charakteryzował się postawą dekadencką, ale marzył o tworzeniu poezji pełnej siły, wzywającej do aktywności. Rycerz jest personifikacją marzeń Poety o sile i potędze poezji, która powinna poruszać masy do czynu.

Panu Młodemu ukazuje się Hetman, który oskarżył go o to, że zdradza swoją warstwę społeczną, żeniąc się z chłopką. Pojawia się przed Panem Młodym w chwili, kiedy ten rozmyśla nad swoim ożenkiem, nad tym, jak jego małżeństwo ocenialiby jego szlacheccy przodkowie. 

Upiór ukazuje się Dziadowi – to duch Jakuba Szeli – przywódcy rabacji chłopskiej, która w 1846 roku doprowadziła do rzezi polskiej szlachty, duchowieństwa i urzędników dworskich w Galicji. Jest uosobieniem chłopskiej nienawiści do szlachty, symbolem bratobójczej walki i krwawej zemsty na panach, która wzięła się z ich okrucieństwa i pogardy dla chłopstwa.

Wernyhora przybywa z poselstwem do Gospodarza – znany głównie z legend i podań kozacki wróżbita – wzywa go do zorganizowania powstania. Wernyhora powierza Gospodarzowi kierowniczą rolę w walce, wręczając mu symboliczny złoty róg, czyni go odpowiedzialnym za wezwanie chłopów do walki o wolność. Inteligencja i chłopi muszą być gotowi do czynu i muszą wystąpić razem. Gospodarz wręczył złoty róg Jaśkowi, wysyłając z rozkazem, by rano wszyscy byli gotowi do walki. Żona Gospodarza nie uwierzyła w jego opowieść o Wernyhorze, zarzuciła mu fantazjowanie po nadmiernej ilości alkoholu, a złotą podkowę, zgubioną przez konia Wernyhory, schowała do skrzyni. 

Akt III

Akt III to połączenie realizmu z symboliką, przynosi rozczarowanie. 

Gospodarz nie udźwignął ciężaru odpowiedzialności, powierzył złoty róg Jaśkowi, a ten zgubił go schylając się po czapkę z pawimi piórami. Naród zastygł w oczekiwaniu na sygnał rogu, a władzę nad pogrążoną w letargu społecznością objął Chochoł. W ten sposób zaprzepaszczona została wielka sprawa walki zbrojnej o wolność Polski.

O świcie zmęczeni weselni goście odpoczywali. Pijany Nos wypowiadał się na temat wina, uwodzenia kobiet, bólu istnienia. Czepiec targował się z muzykantem, a Panna Młoda opowiadała Poecie swój dziwny sen, w którym diabły wiozły ją karetą do Polski. Kuba wspomniał Czepcowi o odwiedzinach Wernyhory. Gospodarz zaczął przypominać sobie nocne spotkanie. Wszyscy czekali na Wernyhorę, w skupieniu wsłuchiwali się w odgłosy. Gdy wrócił Jasiek, zobaczył zastygłych w pozie nasłuchiwania weselników i przypomniał sobie, że miał zadąć wróg. Niestety, został mu tylko sznur. Zgubił róg, gdy schylał się po czapkę z pawimi piórami. Chochoł zaczął grać, a w rytmie jego usypiającej muzyki uczestnicy wesela tańczyli jak w transie.

Dramat kończy się słowami chochoła: Miałeś, chamie, złoty róg. 

Wyspiański poddaje w dramacie ocenie obie warstwy społeczne: chłopów i inteligencje. okazuje się, że inteligencja zawiodła, a chłopi nie dorośli do tak poważnego zadania. 

Podsumowanie

Wielowiekowe konflikty między panami a chłopami doprowadziły do wzajemnej niechęci, zdystansowania się. Nie ma możliwości ani chęci porozumienia się między tymi warstwami. Nie jest w stanie zjednoczyć ich nawet wspólna walka o wolność ojczyzny.

Wyspiański w Weselu rozprawił się z polskimi mitami narodowymi:

1. Mit społeczny – sugerował, że warstwy wyższe tworzą wspólnotę z chłopami. Wyspiański pokazał, że porozumienie inteligencji i chłopów jest niemożliwe.
2. Mit chłopa Piasta – oznacza jego mądrość, pracowitość, patriotyzm; mit chłopa kosyniera – waleczność. W Weselu pokazany jest chłop prosty, skory do bójki, o niskiej świadomości politycznej.
3. Mit akadyjskiej wsi, głoszony przez inteligencję – wprowadzał wyidealizowany obraz wsi jako miejsca spokoju, szczęśliwości, łagodności ,barwność chłopów i ich życia.
4. Mit etosu inteligenta jako przywódczej siły narodu – został szczególnie dotkliwie ośmieszony. Gospodarz – inteligent zasnął pijany w ważnym momencie dziejowym. I w ten sposób zaprzepaszczona została wielka sprawa narodowa.

Zapamiętaj! Ważne zjawisko artystyczne, modne wśród młodopolskiej inteligencji – Chłopomania (ludomania) oznacza powierzchowną fascynację życiem codziennym chłopów, wsią, folklorem, zwyczajami i obrzędami.