Matura Na Maxa

Oświecenie

Nowy odcinek w każdy poniedziałek i czwartek o 19:00!

Nazwa i ramy czasowe epoki

Oświecenie – to inaczej „wiek rozumu” (ludzi myślących i wykształconych), „wiek filozofów”, bo właśnie rozum ludzki ma być naturalnym światłem wskazującym drogę poznania świata i człowieka (po okresie ciemności, za jaki uważano epokę baroku). Tu gwałtownie rozwija się filozofia, nauka; dokonują się ogromne przemiany społeczne i polityczne. Za kolebkę oświecenia uważa się trzy kraje zachodnioeuropejskie: Anglię (koniec XVII w.), Holandię i Francję (XVIII w.).

W Europie za początek epoki uznaje się lata 80. XVII w. – koniec epoki wiąże się z rewolucją francuską 1789-1799; w Polsce początek to lata 40. XVIII w. – koniec początek lat 20. XIX w. 

Za „wiek oświecony” uznaje się w Europie XVIII stulecie. W Polsce oświecenia datuje się dopiero od połowy XVIII wieku. Koniec epoki wiąże się z Wielką Rewolucją Francuską i jej hasłami: wolności, równości i braterstwa. 

Filozofia i światopogląd epoki 

Oświecenie przyjmuje postawę krytycyzmu wobec świata, stawia na kierowanie się rozumem.

Krytycznie podchodzi się do istniejących instytucji społecznych, form sprawowania władzy, religii i autorytetów.

Filozofowie oświecenia podważają istnienie Boga, dążą do obalenia dogmatów, bycia wolnym od przesądów i wprowadzenia nowego ładu społecznego opartego na rozumie i osiągnięciach nauki. 

Główne kierunki filozoficzne, hasła i pojęcia

Racjonalizm (łac. rationalis – rozsądny)

Pogląd, według którego podstawowym narzędziem poznania jest rozum, zatem największą wartość przyznaje się rozumowi i logicznemu myśleniu. 

Empiryzm (gr. empeiros – doświadczony)

Pogląd, który głosi, że źródłem ludzkiej wiedzy jest doświadczenie, a podstawowym narzędziem poznania są zmysły wykorzystywane w obserwacji świata. Empiryzm podkreśla, że rozum musi być podporządkowany obserwacji. 

Materializm

Pogląd zakładający, że rzeczywistość ma charakter tylko fizyczny, to znaczy istnieje jedynie to, co jest dostępne zmysłom i da się określić w czasie i przestrzeni. 

Deizm

Pogląd, który zakłada, że Bóg jest owszem stwórcą świata, ale nie ingeruje On w jego losy. 

Ateizm

Pogląd według którego Bóg nie istnieje, a jedyną realnie istniejącą rzeczywistością jest rzeczywistość empiryczna. 

Słynni filozofowie

John Locke

Twierdził, że człowiek rodzi się jako niezapisana karta (tabula rasa); doświadczenie jest najważniejszym elementem poznawczym. 

Immanuel Kant

Jego postawa to filozofia krytyczna; uważał, że przedmiot poznania dostosowuje się do osoby poznającej. 

Jean Jacques Rousseau

Próbuje powracać do natury, dlatego krytykuje cywilizację, postęp i naukę; ważniejsze są wg filozofa wartości moralne, które są miarą człowieczeństwa (a nie rozum). 

Wolter

Uważa, że podstawą moralności jest prawo naturalne, celem życia powinna być naprawa świata; był za tolerancją religijną – bo to postawa zgodna z wiarą chrześcijańską i prawem naturalnym. 

Wzorzec osobowy epoki

Człowiek „oświecony”

  • gruntownie wykształcony 
  • oczytany 
  • zorientowany w najnowszych prądach kulturowo-filozoficznych 
  • nie lekceważył historii, przeszłości 
  • niechętnie odnosił się do autorytetów, obowiązujących obyczajów, konwencji 
  • myślał swobodnie 
  • umiejętnie prowadził interesujące konwersacje 

Człowiek „oświecony” to Europejczyk, który doskonale zna ogólnoeuropejski język konwersacji – francuski. Jest on ciekawy świata, otwarty, tolerancyjny, towarzyski, gotowy na przyjęcie tego, co nowe i nieznane. 

Lektury obowiązkowe

  • Molier, Skąpiec 
  • Ignacy Krasicki, wybrane bajki 
KURSY | POWTÓRKI | STACJONARNIE | ONLINE
ZOBACZ WIĘCEJ
Dołącz i zdaj maturę!
ZAPISZ SIĘ >>
Polskie Centrum Kształcenia i Edukacji sp. z o.o., ul. Gałczyńskiego 39, 43-300 Bielsko-Biała, KRS: 0000939423, NIP: 937-274-00-28, +48 798-653-913, [email protected]