Wypowiedź argumentacyjna na maturze 2024

Przeczytasz w 5 min
Wypracowanie maturalne krok po kroku. Zobacz, jak napisać wypowiedz argumentacyjną z języka polskiego na maturze 2024.

Czym jest tekst argumentacyjny? 

Tekst o charakterze argumentacyjnym jest wypowiedzią, w której prezentujesz swoje stanowisko wobec jakiegoś zagadnienia i uzasadniasz je. Co to znaczy? 

To znaczy, że możesz znaleźć się w sytuacji, w której albo zostaniesz poproszony, albo sytuacja „wymusi” na tobie konieczność wypowiedzenia się, by: 

  • uzasadnić, 
  • potwierdzić, 
  • rozważać, 
  • skomentować, 
  • przyjąć stanowisko, 
  • podjąć dyskusję.

To ważne, byście rozumieli, na czym polegają podstawowe różnice między rozprawką, którą pisaliście na egzaminie ósmoklasisty, a wypowiedzią argumentacyjną na maturze (poziom podstawowy). 

Po pierwsze

Do sformułowania stanowiska nie wystarczy prosta odpowiedź na pytanie o rozstrzygnięcie zawarte w temacie. Polecenia maturalne nie zawierają takich pytań, są raczej zaproszeniem do rozważenia jakiegoś problemu. 

Po drugie

W argumentacji nie możesz posługiwać się tylko wiedzą o elementach fabuły przywołanych przez siebie utworów. Argumentowanie wymaga od Ciebie umiejętności interpretacyjnych, odwoływania się do sensów tekstów, ich problematyki, często także umiejętności analitycznych. 

Po trzecie

Argumentacja powinna pokazywać różne perspektywy i ujęcia problemu, także odnoszące się do wiedzy o kontekstach. 

Umiejętność budowania argumentacji oceniana jest w połączeniu z funkcjonalnym wykorzystaniem utworów literackich i kontekstów. Dobrze zbudowany tekst argumentacyjny jest nie tylko logicznie powiązany z problemem sformułowanym w temacie, lecz także opiera się na wnikliwej i dogłębnej interpretacji tekstów. 

Argumentacja to udowodnienie tezy/opinii/stanowiska przedstawionego przez Ciebie za pomocą argumentów. 

Wskazówki dotyczące budowania merytorycznej i przekonującej argumentacji w wypowiedzi ustnej i w wypracowaniu. 

Powinieneś: 

  • wnikliwie analizować zagadnienie sformułowane w temacie,
  • w każdym argumencie rozważać inny aspekt zagadnienia,
  • przytaczać przykłady z utworów literackich, które wspierają przyjęty Twój tok rozumowania,
  • w analizie zagadnienia czy utworu literackiego musisz uwzględniać konteksty,
  • dbać o poprawność rzeczową przykładów z utworów literackich i kontekstów,
  • formułować wnioski na podstawie przytoczonych przykładów i/lub kontekstów.

Czym jest argument? 

Argument jest słowem-kluczem sztuki przekonywania. 

  • Głównym założeniem retoryki jest sformułowanie tematu (problemu) i jego uzasadnienie, udowodnienie. 
  • Kiedy wypowiadamy zdanie oznajmujące, to siłą rzeczy wyrażamy jakąś tezę
  • Musimy być w stanie naszą tezę udowodnić, czyli uzasadnić jej słuszność. 

Argument

Argument to fakt przytaczany celem potwierdzenia lub obalenia tezy. 

Argumentować to znaczy uzasadniać słuszność postawionej tezy, wspierać ją argumentami (dowodami). 

Argument składa się z jakiegoś stwierdzenia + przykładu i rozwinięcia. 

Rozwinięcie

Rozwinięcie ma za zadanie uzasadnić słuszność przytoczenia danego stwierdzenia lub przykładu, czyli ma pokazać ich związek z tezą

Przykład

Przykład to fakt ilustrujący argument, pomagający wyjaśnić jego znaczenie oraz wspierający Twoją argumentację. 

Zatem to ważne, by zapamiętać ten schemat: 

Argument + rozwinięcie + przykład 

Co więc sprawia, że argument staje się argumentem? 

Argument to komunikat wsparty swego rodzaju uzasadnieniem, dlaczego jest on prawdziwy lub ważny. 

W najprostszej postaci to uzasadnienie przybiera formę odpowiedzi na pytanie „dlaczego?”. 

Rozwinięcie argumentu – to wyjaśnienie, dlaczego twoje stwierdzenie jest prawdziwe. 

To jest rozumowanie, którym wspierasz swój argument i powinno być solidne, dokładnie przemyślane i przede wszystkim logiczne. 

Największym błędem, jaki w tym miejscu możemy popełnić, jest zakładanie z góry, że czytający naszą pracę już zna nasz tok rozumowania, którym podtrzymujemy stwierdzenie. 

Przykład – ma być dowodem potwierdzającym twój argument lub tok rozumowania. 

Podsumowując

Aby poprawnie zredagować swoją wypowiedź argumentacyjną (ustną i pisemną) musisz: 

  • zająć stanowisko wobec problemu wskazanego w temacie – postawić tezę (hipotezę) 
  • uzasadnić przyjęte przez Ciebie stanowisko – przywołać trafne argumenty i zilustrować je odpowiednimi przykładami z lektur obowiązkowych i innych wybranych 
  • w podsumowaniu przedstawić ostateczne rozwiązanie problemu czy wnioski 

Pamiętaj! Na maturze musisz się odwołać nie tylko do innych tekstów kultury, ale przede wszystkim lektur obowiązkowych! Również pamiętaj, że musisz odwołać się również do innych kontekstów interpretacyjnych, np.: 

  • biograficznego – biografia autora, jeśli ma związek z tematem 
  • historycznego – jeśli jakieś wydarzenia historyczne odnoszą się do utworu 
  • filozoficznego – jeśli dostrzegasz koncepcję filozoficzną, bliską autorowi 
  • egzystencjalnego – jeżeli dostrzegasz szerszy kontekst doświadczeń ludzkich 
  • historycznoliterackiego – jeśli potrafisz odwołać się do twórczości autora, epoki, w której tworzył 

Dlatego potrzebna ci będzie bardzo dobra i szczegółowa znajomość lektur obowiązkowych z zakresu szkoły podstawowej i liceum i znajomość kontekstów interpretacyjnych. 

Subskrybuj podcast Matura Na Maxa

📨 Notatki do matury wysyłamy za
Wpisz swój adres e-mail poniżej, aby otrzymywać darmowe notatki z podcastu. Przygotuj się do matury na maxa!

Masz pytania?

Pracujemy od poniedziałku do piątku, od 10:00 do 17:00 oraz w trakcie trwania zajęć.
cartmichourglassarrow-left